Ongeval start van cultuurverandering

“We produceren hier zo’n 120 voertuigen per week,” zegt veiligheidscoördinator Ralf Knape als hij trots door de fabriekshal loopt. Dagelijks werken hier bijna 450 mensen aan compacte machines voor de bouw, agrarische sector en grondverzet. Van verreikers en wielladers tot skidsteerladers. Eigenlijk ging er zelden wat fout op de werkvloer. Tot die ene dag in januari 2023. Een medewerker raakte bekneld tijdens reparatiewerkzaamheden en moest naar het ziekenhuis. “Dat ongeval is de start geworden van een grote cultuurverandering die zich nog steeds voortzet.”

“Kijk en deze maken we voor Amerika,” zegt Ralf, terwijl hij trots op een geelgekleurd glimmend onderdeel van een kniklader tikt. “Amerikanen zijn gek op dit merk.” Als Ralf even stilstaat om verder te vertellen over verschillende onderdelen, stokt het geratel van een aantal machines om hem heen. “Dat gebeurt eigenlijk altijd als ik in de buurt ben,” gniffelt hij. “Ze zijn extra oplettend, want ze weten dat ik over de veiligheid ga.” De medewerkers in de fabriek en Ralf groeten elkaar met een glimlach of een kort knikje. Ik probeer makkelijk toegankelijk te zijn voor onze medewerkers” zegt Ralf hierover.

Ralf is sinds juni 2022 veiligheidscoördinator bij het Brabantse bedrijf. “Ik heb een opleiding technische bedrijfskunde gedaan en ik heb op de brandweeracademie gezeten,” legt hij uit. “En dit bedrijf zit op vijf minuten lopen van mijn huis. Ik fietste er vaak langs en was altijd al geboeid door grondverzet en landbouwmachines.”

No-nonsense mentaliteit
Ralf kwam terecht in een snelgroeiend bedrijf. Binnen 25 jaar ontwikkelde de Brabantse onderneming zich tot een mondiale speler in de industrie. De afzetmarkt richt zich vooral op Nederland, Europa en Amerika. “Een no-nonsense mentaliteit trof ik hier aan. Hard werken en niet zeuren,” vertelt Ralf. Hij omschrijft de bedrijfscultuur als ‘pragmatisch’, maar veiligheid op de werkvloer was geen heel belangrijk thema.

De verschillende werkprocessen werden door Ralf in zijn eerste weken in kaart gebracht. “Dan scheelt het natuurlijk ook als je zelf verstand hebt van techniek. En ik zag al vrij snel dat ik veiligheidsrisico’s kon verkleinen. Soms met hele simpele aanpassingen. Bijvoorbeeld door de volgorde in een werkproces wat aan te passen of door gebruik te maken van een aantal simpele hulpmiddelen.” Hoewel niet iedereen direct zat te wachten op de adviezen van Ralf, kreeg hij van de directie ruim baan. “Met de directie zit ik op één lijn, zowel de directie als ik zijn praktisch ingesteld. Ik wil ervoor zorgen dat dat hand in hand gaat met veiligheid op de werkvloer. Het is steeds op zoek gaan naar een gezond evenwicht.” 

Dat evenwicht was opeens zoek toen hij op een koude januaridag werd geroepen door een collega. De paniek was direct voelbaar. “Mijn collega gaf aan dat er sprake was van een ernstig ongeval. Ik ben er meteen heen gelopen.” Ralf zijn gezicht versobert als hij terugdenkt aan het moment. “Ik kwam daar aan en zag een medewerker naast een wiellader op de grond zitten. Hij zag zo wit als krijt en overal lag olie.” De beelden staan nog helder op zijn netvlies. Gelukkig waren zowel de BHV als de ambulance snel ter plaatse en kreeg het slachtoffer goede hulp. Ralf kon dus meteen aan de slag met het afhandelen van het ongeval. Hij liet een lint spannen rondom de plek van het ongeval en startte met het maken van foto’s. “Toen heb ik iedereen gezegd dat ze verder overal vanaf moesten blijven.”

Het slachtoffer werd naar het ziekenhuis gebracht. Hoewel Ralf niet direct de ernst van het letsel kon inschatten, wist hij wel direct dat hij de Nederlandse Arbeidsinspectie moest contacten. “Ik wist dat je bij ziekenhuisopname altijd het ongeval moet melden bij de Arbeidsinspectie.” Een inspecteur kwam vervolgens snel ter plaatse. “Die was positief verrast toen hij hoorde hoeveel informatie ik al had verzameld en hoeveel bewijsmateriaal ik had veiliggesteld.” 

Rapportage en verbeterplan
Ralf mocht vervolgens zelf een onderzoek doen volgens de nieuwe werkwijze bij ongevalsonderzoeken. Het onderzoek moet worden uitgewerkt in een werkgeversrapportage en een verbeterplan. In dat onderzoek is het de bedoeling dat er vooral ook goed wordt gekeken naar achterliggende oorzaken van een ongeval. Ralf maakte als snel een reconstructie. “Het slachtoffer ging een assemblagefout corrigeren en startte met het loskoppelen van slangen van een shovel. Aan de shovel zit een arm die door oliedruk omhoog wordt gehouden of juist naar beneden wordt gedrukt. Bij het loskoppelen van een slang is de druk weggevallen, is de arm van de shovel in beweging gekomen en is de monteur met zijn arm bekneld geraakt.” Ralf vertelt dat de monteur hard begon te roepen. Vrijwel direct kwamen drie collega’s te hulp. Zij hebben de monteur bevrijd door met z’n drieën de arm van de machine op te tillen en de arm van de monteur er tussenuit te halen.

De rapportage en het verbeterplan die Ralf bij de arbeidsinspecteur aanleverde, werden direct goedgekeurd. Al worstelde hij van tevoren wel met de vorm van zijn onderzoek: “Er zijn zoveel tools die je kunt gebruiken om onderzoek te doen en je conclusie te formuleren. De Arbeidsinspectie zit bijvoorbeeld heel erg op de verantwoording, terwijl de ondernemer het juist fijn vindt om een plan met concrete tips te krijgen. Een document waarmee je direct aan verbetering kunt werken.”

Ralf vond een goede balans in zijn onderzoek en kreeg de werkgeversrapportage binnen de termijn van vijftien werkdagen af. “Die termijn vind ik goed en realistisch. Als je langer wacht, zakt de kennis over het ongeval weg en neemt de urgentie af,” vertelt hij. “Het voordeel is wel dat ik er vanuit mijn functie als veiligheidscoördinator fulltime mee bezig kon zijn. Ik denk niet dat iedere werkgever die luxe heeft.”

Snijwond van twee centimeter
Het slachtoffer hield aan het ongeval een gebroken arm en een snijwondje van ongeveer twee centimeter over. “Uiteindelijk valt het letsel dan nog relatief mee. Toch was de impact enorm,” benadrukt Ralf. “Mensen zijn zich nu meer bewust van het belang van veiligheid op de werkvloer. We zijn qua veiligheid echt een niveau verbeterd. Vroeger dachten we nog te vaak aan onoplettendheid of pech als oorzaak. Nu denken we veel beter na over alle achterliggende omstandigheden die bijdragen aan de veiligheid op de werkvloer.”

Door het onderzoek en het verbeterplan van Ralf wordt er bij het bedrijf nu meer aandacht besteed aan de veiligheid op de werkvloer. Het besef is groter geworden “Eén van de oorzaken voor het ongeval was dat de juiste procedures niet werden gevolgd. Ook de teamleiders hebben niet de verantwoordelijkheden genomen die ze moesten nemen. Dat is nu anders. We hebben onder andere toolboxsessies georganiseerd om het veiligheidsbewustzijn binnen alle lagen van het bedrijf te vergroten. We werken niet alleen maar puur voor ons eigen eilandje, maar verschillende disciplines binnen het bedrijf helpen elkaar nu. Wanneer moet worden afgeweken van het normale assemblageproces hameren we bovendien op het doen van een ‘Last Minute Risico Analyse’. Verder is het toezicht op veilig werken verhoogd en we investeren meer in de opleiding van mensen.”