Zelf bruiswater maken: veilig?
Je kent ze vast wel: keukenapparaten waarmee je kraanwater bruisend maakt. Giet er een beetje siroop bij en je hebt je zelfgemaakte cola of sinas. Leuk om te doen, maar thuis frisdrank maken bleek niet zonder risico. Spontaan brekende afsluiters van gascilinders in Zweden waren voor de Nederlandse Arbeidsinspectie aanleiding om de Nederlandse markt kritisch onder de loep te nemen.
Hoe werkt zo’n bruiswaterapparaat?
Eerst even de techniek. Je plaatst een fles kraanwater in het apparaat en door op een knop te drukken, spuit je koolzuurgas (oftewel prik) in het kraanwater. Dit koolzuurgas komt uit een aluminium gascilinder die je in het apparaat schroeft en staat onder druk van ongeveer 50 bar. Wanneer de gascilinder leeg is, ruil je deze in voor een volle. De lege cilinder wordt opnieuw gevuld en weer op de markt gebracht.
Alarm uit Zweden
“Onze Zweedse collega’s meldden dat er incidenten waren waarbij de afsluiter van de gascilinder spontaan afbrak en het koolzuurgas met veel kracht uit de cilinder spoot”, vertelt Paul, inspecteur productveiligheid bij de Nederlandse Arbeidsinspectie. De Zweedse inspectiedienst informeerde meteen hun collega’s in de andere lidstaten. Dit gebeurt via Safety Gate: een Europees informatiesysteem waarmee inspectiediensten elkaar snel op de hoogte brengen van gevaarlijke producten, om zo de gebruikers ervan te beschermen. “Totaal waren er vier gevallen bekend waar het misging. Gelukkig bleef het alle keren beperkt tot materiële schade en raakte niemand gewond.”
Nederlandse markt wel veilig?
Voor de Nederlandse Arbeidsinspectie aanleiding om na te gaan of dit risico ook op de Nederlandse markt aanwezig was. Daarom nam Paul contact op met de Nederlandse vestiging van het bedrijf. “Daar kreeg ik een medewerker aan de lijn die verantwoordelijk was voor de kwaliteit van de producten op de Nederlandse markt. Zij sprak echter geen Nederlands en ook niet zo goed Engels. Daarom heb haar ik de vragen die ik had, per mail toegestuurd. Enkele dagen later kreeg ik een reactie op mijn mail. Verrassend genoeg niet van de kwaliteitsmedewerker die ik gesproken had, maar van een door het bedrijf ingehuurd advocatenkantoor.”
‘Maakt u zich geen zorgen’
De advocaten lieten weten dat reden tot zorg niet nodig was. Het bedrijf was bekend met het probleem en zou alles onder controle hebben. Bovendien zou de situatie in Nederland heel anders zijn dan in Zweden. Daar werden de gascilinders door meerdere partijen hervuld. In Nederland zou het hervullen alleen door de fabrikant zelf gedaan worden, waarbij gascilinders met een onveilige afsluiter meteen uit roulatie worden gehaald. “Een korte zoektocht op internet leerde mij dat de realiteit iets anders was. Aanbieders van andere merken namen net zo goed de gascilinders in, om deze zelf te hervullen of dat te laten doen door een willekeurige marktpartij.” Op die manier bleven onveilige gascilinders alsnog in omloop.
Specialistisch werk
Paul is gespecialiseerd in drukapparatuur en kent de risico’s ervan. “Zo’n gascilinder staat onder hoge druk en daar moet je zorgvuldig mee omgaan. Zo mag de cilinder enkel gevuld worden met het gas waarvoor hij is gemaakt. Een ander gas zou het cilindermateriaal kunnen aantasten, met explosiegevaar als gevolg.” Om incidenten in Nederland te voorkomen, heeft de Nederlandse Arbeidsinspectie het bedrijf een aanvullende opdracht gegeven. Het bedrijf was immers zelf al begonnen met het uit de markt nemen van de gascilinders met de onveilige afsluiters. De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft het bedrijf opgedragen ook alle Nederlandse hervulbedrijven schriftelijk te informeren over de onveilige afsluiters, met het verzoek deze cilinders niet meer te vullen. De hervulbedrijven is gevraagd schriftelijk te bevestigen hier opvolging aan te geven. Op die manier werd voorkomen dat onveilige gascilinders met een omweg toch weer op de Nederlandse markt zouden verschijnen.
Veilig bruiswater maken
Paul is tevreden met het resultaat. “Het eerste gesprek dat ik met de advocaten voerde, ging vooral over wie er juridisch gelijk zou hebben. Daar ging het mij helemaal niet om. In de volgende gesprekken ontstond gelukkig steeds meer bewustwording en overeenstemming. Het uiteindelijke doel is natuurlijk dat een bedrijf zijn verantwoording neemt en alleen producten op de markt brengt die veilig gebruikt kunnen worden. En dat dan liefst zonder tussenkomst van de inspectie.”
De Nederlandse Arbeidsinspectie is toezichthouder op verschillende besluiten in de Warenwet, waaronder de veiligheidseisen die gesteld worden aan drukapparatuur zoals koelinstallaties en stoomketels met de bijbehorende appendages. Ook snelkookpannen en afsluiters van gascilinders vallen onder het toezicht van de Nederlandse Arbeidsinspectie.